Borówka amerykańska, zwana też wysoką, szturmem zdobyła polskie sady i ogrody. Nic w tym dziwnego, biorąc pod uwagę, że daje smaczne, słodkie owoce, zbliżone nieco do czarnych jagód leśnych. Co ciekawe, nie jest ona rośliną nową ani nieznaną na świecie – wręcz przeciwnie, występuje niemal na każdej szerokości geograficznej. Na ziemi znanych jest ponad 400 gatunków borówki – od terenów podbiegunowych, wysokogórskich, aż po tropikalny równik. Jest łatwa w uprawie, więc świetnie adaptuje się w ogrodach całego świata. W Polsce znana mniej więcej od połowy lat siedemdziesiątych ubiegłego wieku, ale prawdziwy wzrost popularności przeżywa właśnie teraz.
Fot. Borówka amerykańska
Uprawa borówki amerykańskiej
W naszym kraju borówka amerykańska występuje w ponad 30 odmianach – od karłowatych, po naprawdę okazałe, 1,5- lub nawet 2-metrowe krzewy borówki wysokiej. Te drugie są częściej widywane w polskich ogrodach, ze względu na większą ilość owoców możliwych do uzyskania z jednej rośliny (przeciętnie to około 5 kilogramów), prostszą uprawę i bardziej komfortowe zbiory.
Kupując krzewy, mamy do wyboru – w zależności od odmiany borówki – kilka terminów owocowania: od wczesnych, średniowczesnych, przez średnie i średniopóźne, aż do późnych, rozpoczynających owocowanie dopiero od września. W przypadku tych najpóźniejszych odmian, trzeba sobie zdawać sprawę, że pogoda może niekiedy pokrzyżować nam plany i obfite zbiory, a krótszy dzień również – rzecz jasna – nie pozostaje bez wpływu na dojrzewanie owoców i obfitość zbiorów borówki.
Borówka amerykańska jest mrozoodporna, wytrzymuje temperatury nawet do -25°C zimą, a także wiosenne przymrozki na przełomie pierwszego i drugiego kwartału roku. Do obfitego owocowania wymaga jedynie właściwie przygotowanego stanowiska i okresowych zabiegów pielęgnacyjnych.
Sadzenie borówki amerykańskiej
Lokalizację dla krzewów należy wybrać starannie, ponieważ jako roślina długowieczna, borówka amerykańska będzie rosła na stanowisku 20 – 30 lat. Jeżeli jest to możliwe, należy znaleźć zaciszne, słoneczne miejsce. Borówka jest wrażliwa na temperaturę gleby, stąd potrzeba większej dawki słonecznego ciepła. Rośliny można sadzić przez całą wiosnę, w odległościach – co około 1,5 metra. Sadzonki w doniczkach można wysadzać przez cały sezon – aż do października. Kupując rośliny, trzeba wybierać dwu-, trzyletnie krzewy, bez żadnych widocznych zmian chorobowych (jak na przykład przebarwienia, nalot czy zniekształcenia pędów). Pierwsze owoce zazwyczaj zbiera się w trzecim roku od posadzenia borówki.
Wymagania glebowe borówki amerykańskiej
Zdecydowanie gleba kwaśna. Ten warunek musi zostać bezwzględnie spełniony, jeżeli chcemy, aby krzew był zdrowy i owocował. Borówka amerykańska nie toleruje zasadowej gleby. Jej pH powinno mieć wartość w granicach 3,8 – 4,8. Stanowisko musi być również wilgotne i żyzne, dlatego przygotowując miejsce dla krzewów w nieco mniej sprzyjających warunkach, należy wykopać odpowiednio większy dołek (o średnicy około 1 metra oraz głębokości do 0,5 metra) i wypełnić go do połowy kwaśnym torfem lub torfem zmieszanym z korą. Po posadzeniu sadzonek ziemię wokół nich należy starannie ugnieść i obficie podlać. Borówkę można wyściółkować korą lub trocinami, co zapewnia dodatkowe zakwaszanie podłoża.
Cięcie początkowe borówki amerykańskiej
Przez pierwsze 3 lata od posadzenia krzewu trzeba unikać cięcia prześwietlającego. Należy jedynie usuwać chore, zaschnięte, słabe i odmrożone pędy.
Cięcie prześwietlające borówki amerykańskiej
Cięcia takiego nie wykonuje się od razu po posadzeniu krzewu. Zazwyczaj tak zwane prześwietlanie roślin rozpoczyna się w trzecim, czwartym roku od momentu posadzenia krzewu borówki. Najczęściej zabiegi związane z przycinaniem krzewów wykonujemy wczesna wiosną – od końca lutego do połowy marca (terminy te są płynne w pewnym zakresie i zależne od aktualnych warunków pogodowych). Cięcie prześwietlające robi się w każdym roku, uzyskując tym samym w efekcie większe zagęszczenie jednorocznych, owocujących pędów.
W pierwszej kolejności usuwamy osłabione i przemrożone pędy, a następnie – jeżeli korona krzewu stała się zbyt gęsta, przerzedzamy ją. Nie należy usuwać zbyt wielu pędów jednorazowo, żeby nie osłabić nadmiernie rośliny i nie obniżyć tym samym ilości plonów.
Zasady cięcia prześwietlającego
Cięcie korekcyjne borówki amerykańskiej
Zabieg ten nazywany jest również cięciem odmładzającym. Wykonuje się go na starzejących się już krzewach. Około 20-letni krzew należy całkowicie ściąć (tuż przy ziemi). Zabieg ten przeprowadza się w lutym lub na początku marca. Na wiosnę roślina wypuści jedynie nowe pędy, z których zostawia się te najsilniejsze. Po tak inwazyjnym zabiegu trzeba się jednak liczyć z tym, że borówki przez kolejne 2 lata nie będą owocowały. Dopiero po tym czasie wzrostu i regeneracji kondycja rośliny wróci do normy.
Prawidłowe cięcie borówki amerykańskiej
Zabieg cięcia wydaje się być prosty, jednak wykonany nieprawidłowo może roślinie zaszkodzić lub wpłynąć na obniżenie plonów. Zbyt delikatne cięcie (usunięcie za małej ilość zbędnych pędów) będzie skutkowało dużym zagęszczeniem rośliny i słabszym jej wzrostem, a w konsekwencji zanikiem owocowania. Zbyt intensywne przycinanie z kolei spowoduje nadmierny przyrost liści i pędów. Po takim cięciu owoce staną się, co prawda, większe, ale ogólny plon będzie znacznie mniejszy. Prawidłowe cięcie to takie, które zachowuje pewną równowagę rośliny.
Główne zasady cięcia
Nawożenie borówki amerykańskiej
Jak już wcześniej wspomniano, borówka amerykańska wymaga przeprowadzania okresowych zabiegów pielęgnacyjnych. Należy do nich przede wszystkim zasilanie roślin nawozem na wiosnę i jesienią, dzięki któremu mogą one bujnie rosnąć i obficie owocować. To bardzo ważny, obok podlewania najważniejszy, element uprawy borówki, który bezwzględnie musi być wykonywany w prawidłowy sposób. Złe nawożenie borówki amerykańskiej to prosta droga do wystąpienia chlorozy lub innej niebezpiecznej dla krzewu choroby.
Dzięki nawożeniu gleba jest wzbogacana w niezbędne składniki odżywcze, które są sukcesywnie pobierane przez rośliny oraz wypłukiwane z powodu opadów deszczu. W przypadku borówki amerykańskiej, w zależności od okresu w którym przeprowadzany jest taki zabieg, stosuje się różne rodzaje nawozów. Wiosną rośliny potrzebują preparatów dostarczających do gleby przede wszystkim azot, natomiast pod koniec lata – wzbogacone w fosfor i potas. Dzięki nim gleba poprawia swoje właściwości chemiczne, polepsza strukturę i zwiększa zdolności absorpcyjne. Należy jednak stosować je z umiarem, zgodnie z zaleceniami producenta, bowiem ewentualne przenawożenie jest dla borówki amerykańskiej szczególnie szkodliwe – prowadzi do mniejszych zbiorów, a nierzadko również chorób.
Wiosenne nawożenie borówki nawozami azotowymi rozdziela się zwykle na dwie lub trzy osobne dawki, podawane w odstępach miesięcznych w okresie od kwietnia do czerwca. Pierwsza stosowana jest zaraz po kwitnieniu rośliny, natomiast ostatnia, gdy tylko zakończy się okres intensywnego wzrostu jej owoców. Nawozami magnezowymi, potasowymi i fosforowymi należy zasilać rośliny po owocowaniu, w okresie spoczynkowym.
W przypadku profesjonalnej uprawy borówki amerykańskiej wykonywana jest analiza podłoża, która pozwala dokładnie zbadać obecne w nim składniki pokarmowe. Wymaga to pobrania próbki gleby, a następnie wysłania jej do Okręgowej Stacji Chemiczno-Rolniczej, która określa wszystkie najważniejsze właściwości podłoża: jego odczyn pH, zasolenie, a także zawartość azotu, fosforu, potasu i magnezu. Na tej podstawie podejmowana jest decyzja co do zastosowania konkretnego nawozu, a także doboru jego odpowiedniej dawki.
